De bedjes blijven leeg. De lach galmt niet meer door het huis. Met het overlijden van vier kinderen in Oss op 20 september 2018 is in drie gezinnen een leegte ontstaan die nooit meer verdwijnt. Hoe pakken de ouders van de omgekomen kinderen hun leven ooit weer op?
Bron: Ellen van Gaalen, interview met Klaas-Jan Rodenburg, AD 22 september 2018)
Het nieuws ging door merg en been; een elektrische bakfiets die door een trein is aangereden. Laat het bakje leeg zijn, alsjeblieft. Maar in het bakje zaten vijf kinderen die op weg waren van de voorschoolse opvang naar hun basisschool klas. Vier van hen overleefden de klap niet, twee overleden meisjes bleken zusjes.
Aangeslagen Stint-eigenaar: ‘Als het onze schuld is, nemen we onze verantwoordelijkheid.’
Die ouders. Hoe komen zij deze klap ooit te boven? Volgens rouwdeskundige Klaas-Jan Rodenburg van het Landelijk Steunpunt Verlies is zo’n verlies bijna niet te dragen. ,,Deze ouders hebben zoveel liefde gereserveerd voor hun kind. En die liefde heeft ineens geen adres meer. Dat is ontzettend zwaar.”
Hoe kunnen deze mensen hun leven weer oppakken?
,,Dat is een hele begrijpelijke vraag, maar die is te vroeg om te beantwoorden. Deze mensen zitten met zo’n groot gemis. Het is onbegrijpelijk. Hoe kon dit gebeuren? Ze willen precies weten wat er is gebeurd, wat hun kind op dat laatste moment heeft gevoeld.”
Maar om dat te voelen… dat moet afgrijselijk zijn.
,,Normaal denk je: ik kijk er van weg. Maar voor deze mensen is het het beste als ze er doorheen gaan. Die zitten met zoveel vragen. Had het voorkomen kunnen worden? Wie heeft schuld? Die informatie hebben ze nodig om het in hun leven te kunnen meenemen.”
Waarom is dat zo belangrijk?
,,Het helpt om hun gevoel toe te laten, hoe pijnlijk ook. Dan komen ze dichterbij hun eigen ziel. Ze gaan naar die liefde die ze voor hun kind hadden gereserveerd, zoeken naar een ander adres voor die liefde. En uiteindelijk vinden mensen daar hele andere bestemmingen voor. Sommige schrijven een boek over hun kind, of ze zetten zich in voor de Vereniging van Overleden Kinderen. Iedereen geeft op een eigen manier betekenis aan die liefde die geen adres meer heeft.”
Kan je zo’n verlies ooit verwerken?
,,Nee, wij spreken ook niet over verwerking. Dat doet denken aan gesnoeide takken die je door een versnipperaar stopt om ze te laten verdwijnen. Dat kan niet. Je kunt het niet afsluiten. Rouw is nooit klaar, zeker niet bij een kind. Je kunt het hooguit verweven in je leven.”
Je hoort altijd: als ouder kan je niets ergers overkomen dan het verlies van een eigen kind. Hoe komt dat?
,,Als een kind overlijdt, zeg je dat er een knop is geknakt. Als mens wil je iemand worden. Bij kinderen is dat wordingsproces net begonnen. Als een kind overlijdt, wordt dat proces te snel afgebroken. Dromen komen niet meer uit, ouders kunnen niet meer zien hoe hun kinderen worden wie ze zijn. Dat heeft ongelooflijk veel impact.”
Bij basisschool De Korenaer in Oss hangt de vlag halfstok. Alle vijf kinderen die betrokken waren bij het ongeluk tussen de trein en de Stint zaten op De Korenaer. © ANP
Maar komt het niet meer goed met de ouders?
,,Soms hebben ouders niet meer de kracht om door te gaan. Sommigen hebben het gevoel dat ook hun leven voorbij is en dat ze het liefst naast hun kind gaan liggen. Maar toch is er ook een mechanisme in ons dat zegt: dit leven moet geleefd worden. Dat is een natuurlijk proces. ’s Ochtends kunnen ze nog denken: voor wie of wat wil ik mijn bed uit? En ’s middags zitten ze op een plein koffie te drinken met een vriendin.”
Blijft dat?
,,Ja, dat heeft niets met fases te maken. Er is steeds een beweging tussen het verlies en leven zonder dierbare. Dat verdriet kan ze ook zo maar overvallen. Ook als ze na tien jaar lopen te winkelen en ineens een moeder met dochter zien. Dan kunnen ze ineens volschieten. Ze kunnen niet anders dan dat verdriet toelaten. En soms komt er ook iets van dankbaarheid, omdat ze het kind toch vier jaar bij zich hebben gehad.”
Maar is er iets voor deze ouders te doen?
,,Ze hebben heel veel aan steun. Rouwen doe je niet alleen. Ze moeten hun verhaal kunnen vertellen. En ze hebben er niets aan als mensen zeggen: och, je hebt er toch nog eentje om voor te leven. Of: het is nu al zo lang geleden. Nee, deze mensen dragen dit mee. Die moeten hun verhaal kwijt kunnen, steeds opnieuw. Dat verhaal verandert in de loop der tijd en blijft in beweging. Het is belangrijk naar ze te luisteren. Ze hebben ook veel aan lotgenoten, misschien vinden deze getroffen gezinnen steun bij elkaar.”
De leerkrachten van de zwaar getroffen basisschool De Korenaer kregen ruggensteun van zo’n honderd collega’s van andere scholen in Oss.